 |
| Hình: Nhẫn ngọc Phỉ Thúy ( Jadeit) hoàn thiện |
Trong hoạt động thương mại, ngọc phỉ thúy có rất nhiều thuật ngữ chuyên ngành. Thuật ngữ này đều là nhận thức trực quan và miên tả hình tượng của thương nhân đối với ngọc trong thực tiễn.
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Tính
thúy
Tính thúy là tiêu chí Ngọc phỉ thúy
( Jadeit) vốn có, giới đá quý gọi là “xanh cánh ruồi”, “sao cát”. Các
ngọc thạch màu xanh khác đều không có tính thúy, vì vậy nó là đặc trưng để nhận
biết Ngọc phỉ thúy ( Jadeit). Thật ra tính thúy chỉ là mặt phát ra ánh sáng
dạng phiến của các khoáng chất tạo thành trong Ngọc phỉ thúy ( Jadeit). Khoáng
chất chủ yếu cấu thành ngọc bích là NaAl(Si2O6), thuộc tinh hệ trụ thẳng
nghiêng. Thông thường, có dạng trụ nghiêng, trụ bán nghiêng, hoặc dạng hạt
không theo quy tắc, có song tinh bình hành (001) và song tinh đơn, song tinh
mảnh (100), song tinh tách (110). Vì vậy, trong kết cấu đan xen dạng vằn thô và
kết cấu khảm dạng hạt được tạo nên từ những khoáng chất này, có thể thấy mặt
phân tách và song tinh chính là “tính thúy”. Nhưng “tính thúy” không phải là
thứ có thể nhìn thấy bằng mắt thường trong tất cả các chủng loại Ngọc phỉ thúy
( Jadeit), như không nhìn thấy “tính thúy” trong kết cấu đan xen dạng đốm siêu
nhỏ và kết cấu khảm dạng hạt siêu nhỏ. Bởi vì, mặt song tinh và mặt phân tách
quả nhỏ, mắt thằng không nhìn thấy. Như Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) dạng pha lê và Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) dạng bằng đều không nhìn thấy tính thúy.
 |
| Tỳ hưu ngọc Phỉ Thúy - HNJ |
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Thủy
đầu
Thủy đầu là độ trong suốt của Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit), độ trong suốt được biểu thị bằng độ dài hay ngắn, gọi là
thủy đầu dài hay ngắn, gọi là “thủy đầu dài” hoặc “thủy đầu ngắn”. Ngọc phỉ
thúy ( Jadeit) thường là loại bán trong suốt hoặc không trong suốt. Kết cấu và
chủng loại khoáng vật, quan hệ tỷ lệ… có ảnh hưởng lớn đến độ trong suốt. Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) có độ trong suốt cao thường có kết cấu milonitic – siêu
milonitic, dưới tác dụng của lực, cho kết quả kết tinh thành hạt khoáng vật.
Cũng dưới tác dụng lực, hạt khoáng chất một mặt trở nên nhỏ hơn, đồng thời
sắp xếp dài ra theo phương hướng trụ, khiến cho cấu trúc đều, tính chất quang
học của đá theo hướng chuẩn đơn tinh thể. Mặt khác, trong quá trình kết tinh lại,
giữa các mặt ranh giới hình thành một lớp phi tinh chất, giảm thiểu sự khúc xạ
và phản xạ chậm giữa các hạt, tăng cường hiệu ứng thấu quang, hình thành độ
trong suốt cao. Ngoài ra, ít nhiều trong các loại khoáng vật cấu thành nên Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) cũng ảnh hưởng tới độ trong suốt, thành phần càng đơn nhất,
độ trong suốt càng cao. Căn cứ vào thủy đầu của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) với độ
trong suốt của nó phân thành 5 loại là: Trong suốt, bán trong suốt, hơi trong
suốt, kém trong suốt và không trong suốt.
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Hoa
thông
Hoa thông là thuật ngữ miêu tả vỏ
phong hóa của nguyên liệu Ngọc phỉ thúy ( Jadeit), là các đường, đốm màu xanh
trong Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) ở hình thái biểu hiện của vỏ phong hóa. Đó là căn
cứ phán đoán quan trọng nhất đối với màu sắc. Màu sắc của hoa thông có độ đậm,
nhạt với các hình thái khác nhau. Màu xanh của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) phân bố
chủ yếu có ba loại hình thái là dạng miếng, mạch và không rõ hình dạng, ở giữa
còn có một số loại hình giao thoa. Do sự đậm nhạt, sắc điệu, hình thái phân bố
của màu xanh tùy thuộc vào chủng loại, nồng độ và không gian phân bố của ion
màu sắc quyết định. Chủng loại, nồng độ và không gian phân bố của ion màu sắc
trong thời gian và không gian thành khoáng vật tương đối ổn định. Vì vậy, màu
sắc và hình thái của hoa thông biểu bì ở một mức độ nào đó phản ánh màu sắc,
hình dạng và quy luật phân bố của màu xanh bên trong. Đồng thời là căn cứ quan
trọng để phán đoán trạng thái màu xanh bên trong.
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Mãng
đới
Mãng đới là thuật ngữ miêu tả vỏ
phong hóa của nguyên liệu Ngọc phỉ thúy ( Jadeit), chỉ đường màu sắc trong Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) ở hình thái biểu thị của vỏ phong hóa. Thông thường, phân bố
trên bề mặt vỏ phong hóa dưới dạng sợi nhỏ ngoằn ngoèo, trông giống như một con
rắn cuộn tròn. Đây là căn cứ để phán đoán có màu sắc hay không và trạng thái
phân bố màu sắc. Hiện tượng mãng đới là kết quả của hai loại tác dụng địa chất,
một là sự phong hóa khác biệt; hai là tác dụng cấu tạo vận động sau thời kỳ
thành nham. Niên đại thành nham, khoáng của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) hình thành
nên sự khác biệt của kết cấu và thành phần. Chính điều này dẫn tới độ cứng khác
nhau, trong quá trình phong hóa tạo ra sự phong hóa khác nhau. Những hạt nhỏ có
kết cấu dày thường có khả năng phong hóa mạnh hơn so với các hạt thô có kết cấu
lỏng lẻo, khả năng kháng phong hóa của phần màu xanh mạnh hơn so với phần không
màu. Vì vậy, phần màu xanh trong kết cấu hạt nhỏ lồi lên, hình thành mãng đới.
 |
| Mặt ngọc chạm rồng - HNJ |
Các sợi màu xanh của Ngọc phỉ thúy (
Jadeit) phần lớn do kết quả cải tạo của kỳ sau. Đầu tiên là ngọc nham cứng biến
hình, nứt vỡ dưới tác dụng của lực, sau đó các dòng nhiệt ion màu thâm nhập vào
bên trong, tiến hành trao đổi ion, hình thành nên sợi màu sắc. Vì vậy, sợi có
màu thường là sợi nứt vỡ biến hình, dưới tác dụng của lực và nhiệt nóng sợi nứt
vỡ tạo thành nếp nhăn và kết tinh lại. Hình thành một đường màu xanh ngọc bích
ngoằn ngoèo, phản ánh trên vỏ phong hóa, trông giống như con rắn đang cuộn
tròn, cũng vì thế nên được gọi là mãng đới. Hình thái, màu sắc, hướng đi là
tiêu chí quan trọng để phán đoán sự thay đổi của màu xanh Ngọc phỉ thúy (
Jadeit).
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Nấm
Nấm là những vết màu đen, xám, xám
nhạt với kích thước, hình dạng khác nhau trên bề mặt Ngọc phỉ thúy ( Jadeit).
Thành phần khoáng vật chủ yếu của nấm là glaocophan. Glaocophan
(Na2Mg3Al2(Si4O11)2(OH)2) là một loại amphibole tính kiềm, thuộc tinh hệ đơn
nghiêng, tinh thể dạng trụ ít thấy. Thông thường, là thể tập hợp dạng trụ, sợi,
có màu xanh chàm hoặc xanh đen, glaocophan thường chạy xung quanh pyroxene, đặc
biệt đối với ngọc cứng có sự chuyển giao viền mép hoặc chuyển giao hoàn toàn.
Thông thường, nấm hay có màu, nhưng đồng thời nấm lại biến đổi màu, nấm đi cùng
với màu xanh và sinh ra dựa vào màu xanh. Màu xanh ít nhiều quyết định bởi
glaocophan, màu đen đối với sự chuyển giao của ngọc cứng, sự chuyển giao càng
triệt để, khả năng tồn tại của màu xanh càng ít. Hình dạng của nấm bao gồm dạng
sợi, thấm nhuộm và dạng mảnh.
Ngọc Phỉ thúy ( Jadeit) - Sương
Sương là một thuật ngữ miêu tả đá
phỉ thúy có lớp vỏ phong hóa, chỉ một lớp vật chất mờ dạng sương giữa lớp vỏ
phong hóa với Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) bên trong. Sương trên thực tế là kết quả
của tác dụng thoái biến chất, do sự giảm xuống của nhiệt độ (t) và sự tăng lên
của áp lực. Khoáng vật tái sinh sinh trưởng xung quanh khoáng vật nguyên sinh.
Những khoáng vật tái sinh này chủ yếu là albite nepheline.
Sương có độ dày và mỏng, màu sắc có
màu trắng, vàng, đen và đỏ. Sương có hay không và màu sắc phản ánh những thông
tin của đá, sự xuất hiện của sương là một dự báo của màu sắc phỉ thúy. Sương
màu khác nhau có tác dụng phản ánh khác nhau. Thông thường, sương màu đỏ và màu
vàng do hàm lượng sắt cao tạo nên, hàm lượng sắt cao lại khiến cho màu xanh của
Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) trở nên tối hơn. Sương trắng biểu thị hàm lượng sắt
không cao, là ngọc thạch cứng tương đối thuần khiết, có thể cho ra màu xanh
thực sự của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit).
Loại
 |
| Mặt ngọc chạm rồng - ngọc Phỉ Thúy HNJ |
Loại là một thuật ngữ để đánh giá
chất lượng của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit), được phân thành loại già, già trẻ và
trẻ. Nhân tố ảnh hưởng đến loại của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) bao gồm: Khoáng vật
tổ thành, màu sắc, kết cấu, độ trong suốt của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit). Loại già
là loại Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) có một số khoáng vật tổ thành đơn nhất, hạt
khoáng vật nhỏ đều, kết cấu chặt chẽ, màu xanh thuần khiết, màu sắc phân bố
đều, độ trong suốt cao, độ cứng lớn. Loại non ngược lại với loại già, loại già
trẻ trung gian giữa loại già và trẻ. Có người cho rằng, loại non ra đời muộn,
còn Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) loại già ra đời tương đối sớm. Điều này là một nhận
thức sai lầm, thực ra tính chất già trẻ của loại là phản ánh sự cải tạo của Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) ở thời kỳ sau có hoàn toàn hay không. Ngọc phỉ thúy (
Jadeit) có chất lượng tốt là do ngọc thạch cứng trải qua nhiều lần thành khoáng
ở thời kỳ cuối tạo thành. Ngọc thạch cứng dưới tác dụng của động lực thời kỳ
cuối xảy ra biến chất, bao gồm sự thay thế dòng nhiệt chứa ion crom, để hình
thành nên Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) chất lượng tốt có hạt khoáng vật nhỏ đều,
thành phần đơn nhất, kết cấu chặt chẽ, độ cứng cao, màu sắc đều tươi tắn, có
hiệu ứng quang học tốt. Loại non là Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) không có những đặc
trưng thành khoáng, thành nham giống như kể trên, loại non được khai thác ở mỏ
nguyên sinh và cả mỏ ngoại sinh. Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) loại già cũng như vậy,
nhưng về tổng thể, tỷ lệ Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) loại già khai thác từ mỏ
khoáng ngoại sinh cao hơn một chút. Đó là vì những mỏ Ngọc phỉ thúy ( Jadeit)
trầm tích đá nham được tạo thành từ sự phong hóa vỡ vụn, vận chuyển. Một số đá
phỉ thúy có kết cấu tương đối xốp bị vỡ vụn trong quá trình này, đá không thể
tái sinh, phần còn lại chủ yếu là Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) loại già chất lượng
tốt, có kết cấu chặt chẽ, độ cứng lớn. Ngoài ra, mỏ Ngọc phỉ thúy ( Jadeit)
nguyên sinh có thể có những loại mang phẩm chất kém, chất lượng ngọc ở phía bên
trên mỏ tốt hơn so với ở phía dưới mỏ, phần trên đã bị tách rời phong hóa thành
mỏ ngoại sinh. Vì vậy, Ngọc phỉ thúy ( Jadeit) khai thác được trong các mỏ ngọc
thuộc kỷ thứ tư và trong mỏ khoáng trầm tích ở các dòng sông hiện nay đều là Ngọc
phỉ thúy ( Jadeit) loại già có chất lượng tốt. Còn những Ngọc phỉ thúy (
Jadeit) đang khai thác trong các mỏ nguyên sinh chủ yếu là loại non.
Thuật ngữ thương mại của Ngọc phỉ
thúy ( Jadeit) là sự tổng kết từ những hiểu biết của con người đối với Ngọc phỉ
thúy ( Jadeit) trong suốt mấy trăm năm qua, có tính ứng dụng cao. Nhưng đối với
các thương gia ngọc thạch hiện đại mà nói, còn có tác dụng lớn trong việc hiểu
rõ về bản chất của Ngọc phỉ thúy ( Jadeit), từ đó thích ứng được với sự thay
đổi của thời đại.
.jpg)
